Nastanak današnjih prezimena u Srbiji vezuje se za kneza Aleksandra Karađorđevića
Većina srpskih prezimena prepoznatljiva je po sufiksu -ić. Procenjuje se da se oko dve trećine srpskih prezimena završava ovako.
Većina je nastala po muškom pretku – patronimi, mada ima i prezimena koja poreklo vode od neka davne prabake – matronimi. Ima i onih koja su označavala lični izgled ili karakter, ali i nadimak i bivše mesto boravka i zanimanje. Tako dolazi do toga da veliki broj porodica nosi ista prezimena, iako uopšte nisu u međusobnom srodstvu.
Nastanak današnjih prezimena u Srbiji vezuje se za kneza Aleksandra Karađorđevića koji je 1851. godine jednim aktom naredio uspostavljanje trajnih prezimena po najstarijim i najznačajnim precima. Ipak, zahvaljujući sačuvanim manastirskim, carskim i kraljevskim poveljama i spisima iz prošlosti, pre svega iz Srednjeg veka, danas znamo da su se i naši preci prezivali slično kao i mi danas.
Predstavljamo vam prezimena koja su nosile srpske srednjovekovne plemićke porodice, vladarske dinastije i aristokrate:
Divac
Vodi poreklo od reči “div”, znači sin Diva. Divci se nalaze u dokumentima još u 15. veku.
Drakulić
Nastalo od reči “drakul” – zmaj. Prezime se koristi u Srbiji još od 11. veka i nema veze sa poznatim grofom iz Rumunije.
Jakšić
Jakšići su bili poznata plemićka porodica iz vremena srpske despotovine. Jakšići su zadivili Mađare svojim herojstvom u borbi s Turcima, tako da ih je kralj Matija nazvao „stubovima hrišćanstva“ i dao im i ugarsku plemićku titulu.
Lazarević
Lazarevići su srpska vlastelinska i vladarska porodica iz 14. i 15. veka. Rodonačelnik dinastije bio je Pribac Hrebeljanović, logotet, a potom peharnik na dvoru cara Dušana. Njegov sin bio je Lazar Hrebeljanović koji je predvodio vojsku u boju na Kosovu. Smatra se da ova porodica nema direktnih potomaka pošto Lazarevi sinovi – Stefan i Vuk, nisu imali naslednika.
Pavlović (Jablanović)
Pavlovići ili Jablanići su srpska srednjovekovna porodica koja je u doba kraljevine Bosne upravljala istočnim i jugoistočnim delovima današnje Bosne i Hercegovine, zvanom Zemlje Pavlovića. Njihov najpoznatiji predstavnik i rodonačelnik bio je Pavle Radenović. Sa završetkom osmanlijskog osvajanja kraljevine Bosne 1463. godine Pavlovići nestaju sa istorijske scene.
Vukanović
Vukanovići su bili srpska vladarska porodica koja je vladara Raškom od kraja 11. veka do početka druge polovine 12. veka. Samo ime dinastije je navedeno uslovno, odnosno predstavlja termin koji su moderni istoričari izveli iz imena prvog značajnijeg vladara ove porodice – raškog velikog župana Vukana.
Balšić
Balšići su bili srednjovjekovna srpska dinastija, koja je vladala Zetom od 1360. do 1421. godine. Posle smrti cara Dušana Balšići postaju gospodari Zete, priznajući samo formalno vlast srpskog cara Uroša.
Na ovom dokumentu su, naime, popisana imena svih ljudi (u nekim slučajevima i tri, četiri generacije potomaka) koji su tada živeli na tom posedu. Srpska prezimena su većinom nastajala po muškom pretku (patronimi), pa su potomci Jovanovi, Radogostovi, Petrovi, Nikolini, postali Jovanovići, Radogostovići, Petrovići, Nikolići…
Prezimena po ženskom pretku (matronimi) su ređa, a vezuju se za žene koje su se istakle u borbi ili su, prosto, ostale udovice. To su Marići, Stanići, Jelići – kaže etnolog Miroslav Niškanović, jedan od retkih koji se bavi ovom problematikom i autor jedinstvene knjige “Srpska prezimena”.
Prema njegovim rečima, pored prezimena koja odražavaju vezu sa nekom drugom osobom (obično vezu roditelj – deca), imamo i ona koja označavaju lični izgled ili karakter, ali i nadimak osobe po kojoj je nastalo prezime: Slijepčević, Ćosić (ćosav), Brkić (brkat), Mudrinić, Divljak, Bujak (brz, hitar), Guzina, Ubiparip, Vrtikapa…
Tu su i prezimena koja ukazuju na bivše mesto boravka i koja su najčešća u Vojvodini, kao Birčanin, Crnogorac, Bosanac, Kaćanski…, ali i prezimena nastala prema zanimanjima: Samardžić, Moler, Popović, Ćurčić (od ćurčija – kožar, krznar), Kalajdžić (od kalajdžija – zanatlija koji kalajiše sudove), Mešterović (od mešter – učitelj), Pandurović, Ćatović (od ćata – pisar), Hodžić (od hodža – muslimanski sveštenik), Keserović (turska reč keser označava stolarsku alatku koja služi za “kopanje” korita, korpica… slovenska reč za nju je tesla).
PRATITE NAS NA FEJSBUKU I TVITERU
Najžena
Dušanov zakonik (Zakon blagovjernago cara Stefana) je najznačajniji pravni spomenik srpske države iz doba Nemanjića. Donet je na saboru u Skoplju [Opširnije...]
Sve sam savršeno tempirala. Moje četvorogodišnje dete je bilo na kauču i gledalo "Patrolne šape", dok sam ja skakutala po [Opširnije...]
Lužički Srbi su najmanje slovensko pleme koje živi u istočnom delu Nemačke, u saveznim pokrajinama Saksonija i Brandenburg, u delu [Opširnije...]
Da li ste se ikad zapitali koje je značenje brojeva koji nas svakodnevno okružuju? Oni čine moćan sistem sastavljen od [Opširnije...]
Današnji Trg republike i čitav kraj oko njega nekada su bili “daleka periferija” Beograda. Ovde se nalazila jedna od četiri [Opširnije...]